Ngày 30 tháng 6 năm 2016, ông Trần Nguyên Thành, chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty Gang thép Hưng nghiệp Formosa đã gặp gỡ toàn thể cán bộ, nhân viên của Formosa Hà Tĩnh. Ông gửi bức thư trấn an cán bộ, nhân viên Formosa tiếp tục an tâm làm việc và đồng thời thừa nhận "do những sai sót của các nhà thầu phụ đã gây ra việc cá chết hàng loạt ở miền trung Việt Nam".[164]

TIếp đó, vào lúc 17 giờ chiều cùng ngày, Văn phòng Chính phủ (Việt Nam) tổ chức họp báo công bố nguyên nhân và thủ phạm gây ra sự cố môi trường đặc biệt nghiêm trọng làm hải sản chết tại các tỉnh miền Trung. Theo đó, "bộ Tài nguyên và Môi trường và các đơn vị liên quan đã kiểm tra và phát hiện Formosa có hành vi vi phạm xả thải nước từ công ty ra biển có chứa độc tố, vượt quá mức cho phép. Từ căn cứ trên, các bộ, ngành cơ quan Việt Nam đã thẩm định kỹ lưỡng, có sự tham gia của các nhà khoa học kết luận: Formosa là nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường làm hải sản chết bất thường."[165]

Diễn biến sự việc

Theo bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Trần Hồng Hà, nguyên nhân sự việc bắt nguồn từ "sự cố chập điện liên quan đến việc vận hành của quá trình kích hoạt vi sinh ở khu xử lý nước thải. Đây là khâu quyết định việc có xử lý được phenol hay không. Hệ thống này tê liệt dẫn đến nước thải bị đổ ra biển mà chưa qua xử lý". Và "ở trạng thái bình thường, toàn bộ chất thải của nhà máy này thải xuống biển trong một vài ngày sẽ gây ảnh hưởng cho đến hết vùng biển Hà Tĩnh". Tuy nhiên xuất hiện một cơ chế "chất thải của Formosa Hà Tĩnh đã trộn với nhau ra một hợp chất phức. Hợp chất này nặng hơn nước biển, chìm xuống đáy và hút các chất độc hại phenol, xyanua vào nó. Chúng ta hình dung một cách đơn giản là nó như một tấm chăn khổng lồ chứa độc cứ thế trôi ngầm theo dòng hải lưu, đi đến đâu sẽ làm xảy ra các phản ứng hoá học ở đó và khiến cá ở tầng đáy chết hàng loạt."[166]

Giải quyết hệ quả

Công ty Gang thép Hưng nghiệp Formosa đã cam kết 5 điểm với các nội dung:

• Công khai xin lỗi Chính phủ và nhân dân Việt Nam.
• Bồi thường thiệt hại cho dân và hỗ trợ chuyển đổi nghề nghiệp, bồi thường phục hồi môi trường biển với tổng số tiền là 11.500 tỉ đồng, tương đương 500 triệu USD và cam kết chuyển tiền bồi thường làm 2 lần. Lần đầu vào ngày 28 tháng 7, Formosa đã chuyển 250 triệu USD và lần 2 vào ngày 30 tháng 8 Formosa đã chuyển 250 triệu USD còn lại, hoàn thành việc chuyển 500 triệu USD bồi thường như cam kết.[167]
• Cam kết hoàn thiện công nghệ sản xuất để xử lý triệt để chất thải trước khi thải ra môi trường, không để tái diễn sự cố môi trường.
• Phối hợp bộ ngành Việt Nam xây dựng giải pháp đồng bộ để phòng chống ô nhiễm.
• Thực hiện đúng cam kết nêu trên, không tái diễn vi phạm.[168]